De aal lijdt in Europa onder visserij en vervuiling. Ook waterkrachtcentrales voor schone energieproductie treffen de iconische glibbervis.

---

Frank Straver 30 oktober 2020, published on trouw.nl

---

De paling zit in de verdrukking. De populatie staat op een ‘zeer laag niveau’, meldde het visexpertisecentrum ICES vrijdag aan de Europese Commissie. Sinds 1950 verdween 90 procent uit de Europese wateren. Een opleving, die vorig jaar milieubeschermers nog een sprankje hoop bood, is alweer tenietgedaan. “Uiterst zorgelijk”, zegt Christien Absil van Goodfish, een organisatie voor bescherming van vis. “EU-landen moeten in actie komen.”

Doelen ter bescherming van de paling, die kent Europa wel. Al tien jaar. “Maar er gebeurt te weinig mee”, zegt Absil. Binnen de Europese visserij zijn wel al beperkingen doorgevoerd, maar om de aal te redden moet daar volgens haar een schep bovenop. “Zowel de commerciële visserij als de hobbyvangst moet omlaag.” Lidstaten moeten vanwege het lot van de paling over de visserij in conclaaf, adviseert ICES. Sommige visserijbedrijven beloven al beterschap, door aal uit te zetten en ‘duurzame’ kweek. “Dat zegt allemaal niet zo veel”, reageert Absil. Alleen door voldoende voortplanting in de natuurlijke kraamkamer van de paling, de Sargassozee, kan de aalstand volgens Goodfish herstellen.

Een roep om totaalverboden klinkt niet (openlijk) in de politieke lobby richting Brussel. Goodfish eist niet dat elk broodje paling taboe wordt, bevestigt Absil. Wel wil haar organisatie dat EU-landen een pallet aan maatregelen  treffen. Tegen illegale handel in aaltjes bijvoorbeeld. Ook vervuiling moet stoppen, bepleit Goodfish. De aal heeft als langeafstandszwemmer te lijden onder verontreiniging. Ook de wildgroei aan dammen en sluizen noemt ICES als gevaar voor de voortplanting van de aal. Goodfish wil meer open wateren, zonder hindernissen. Een andere belangrijke stoorzender voor de aal is groene energieproductie met waterkrachtcentrales, vooral in Scandinavië.

---

Serieus debat over blokkades in het water

“Dat is de ‘olifant in de kamer’”, zegt bioloog Willem Dekker, een internationale autoriteit op het gebied van de palingonderzoek. De Nederlander woont zelf in Zweden. “Als je hier zegt: we moeten de waterkrachtcentrales stilzetten om de paling te beschermen luistert niemand.” Dat terwijl volgens Dekker uit veel studies blijkt dat waterkrachtcentrales een aanwezige aalpopulatie zwaar kunnen aantasten, tot 80 procent. “Maar het is de pilaar onder de productie van schone energie, onmisbaar voor de klimaatdoelen.” 

Volgens Dekker is het tijd dat er, behalve over de schade door visserij, toch een serieus debat komt over de negatieve gevolgen van blokkades in het water. “Ik snap dat je een sluis of waterkrachtcentrale niet zomaar weghaalt, maar nu de palingstand al tien jaar op een stabiel laag niveau zit, moeten landen alle oplossingen aanwenden.”

---

Een visverbod is niet genoeg

Ook bij de Wageningen Universiteit (WUR) zegt zee-expert Joep van Leeuwen dat de paling zich niet simpel laat redden door een visverbod. “Geen paling meer op het bord brengt de aalstand niet met zekerheid omhoog.” Sterker nog, dat palingvissers hun beklag doen over de lage visstand kan volgens hem zelfs bijdragen bij aan inspanningen om het tij te keren. “Juist als de politiek palingvisserij plat zou leggen houd ik mijn hart vast.” 

Volledig uitsterven zal de paling niet zo snel doen, zegt zowel Van Leeuwen als Dekker, die in 2004 al promoveerde op de kelderende palingstand. “Wel zal structureel herstel decennia duren. Mijn dochter gaat dat niet meer meemaken, mijn kleindochter hopelijk wel.”